Κατανοώντας την γενετική των κατοικιδίων φιδιών
Η γενετική χειραγώγηση είναι υπεύθυνη για ένα ευρύ φάσμα χρωματισμών και μοτίβων μεταξύ των κατοικίδιων φιδιών.
Αν ξοδέψετε λίγο από τον χρόνο σας σε κάποιο τμήμα ερπετών ενός μαγαζιού κατοικιδίων δεν υπάρχει περίπτωση να μην προσέξετε τις απίστευτες διαφορές μεταξύ φιδιών του ιδίου είδους λόγο των ακούραστων προσπαθειών που έχουν καταβάλει οι εκτροφείς. Στην ζωολογία αυτές οι διαφορές είναι γνωστές ως “μορφισμοί”.
Γενικά δεν θα παρατηρήσετε πολλές μορφολογικές διαφορές σε φίδια του ιδίου είδους σε σχέση με τους μορφισμούς,αλλά οι χρωματικές διαφορές είναι πολύ κοινές.
Θα παρατηρήσετε τον όρο “wild-type” (τύπος άγριου) καθώς θα κοιτάτε σε αυτόν όπως και σε άλλους οδηγούς μορφισμών.
Αυτό αναφέρεται στην κοινή εμφάνιση που έχει ένα φίδι στην φύση.
Φυσικά δεν σημαίνει ότι δεν μπορούν να βρεθούν και άλλοι γενετικοί μορφισμοί στην φύση,απλά σημαίνει ότι αυτό ο τύπος είναι ο κλασικός(normal) τον οποίο έχει το φίδι στο φυσικό του περιβάλλον.
Όλοι οι μορφισμοί προέρχονται από αυτά τα “wild-type” ζώα,οπότε τα χρησιμοποιούμε ως παραδείγματα για την πιο εξειδικευμένη εμφάνιση των φιδιών.
Τι προκαλεί τους μορφισμούς στα φίδια;
Προτού απαντήσουμε σε αυτό το ερώτημα είναι σημαντικό να κατανοήσουμε το “τι είναι ένας μορφισμός”.
Ως μορφισμός ορίζεται μια μετάλλαξη,μια παρέκκλιση δηλαδή της αναμενόμενης και φυσιολογικής εμφάνισης.
Αυτό πραγματοποιείται στο επίπεδο του κώδικα του DNA. Πρέπει να γίνει αντιληπτό ότι ένας μορφισμός που υφίσταται σε ένα φίδι δεν σημαίνει ότι είναι αποτέλεσμα γενετικής. Πρέπει να αποδειχθεί μέσω πολλών γενεών αναπαραγωγής ότι το συγκεκριμένο χαρακτηριστικό έχει μεταβιβαστεί και σε άλλα άτομα αυτής της καταγωγής.
Στα φίδια,αυτές οι γενετικές μεταλλάξεις (μορφισμοί) προκαλούνται από την επιλεκτική αναπαραγωγή για να έχουν διαφορετικά χρωματικά χαρακτηριστικά. Σχεδόν όλα τα ζώα έχουν υποστεί μια κάποια επιλεκτική αναπαραγωγή από τον άνθρωπο,με τον έναν ή τον άλλο τρόπο. Τα σκυλιά και οι γάτες αποτελούν πρωταρχικά παραδείγματα.
Αυτά τα ζώα έχουν αναπαραχθεί επιλεκτικά για χιλιάδες χρόνια για να αποκτήσουν εκατοντάδες διαφορετικούς τύπους με διάφορές στην εμφάνιση,την συμπεριφορά και τα χρωματικά μοτίβα.
Το ίδιο έχει συμβεί και με τα φίδια,με την διαφορά ότι αυτό λαβαίνει χώρα μόνο τα τελευταία 20 με 30 χρόνια,τα οποία οι άνθρωποι ασχολούνται με τον να φτιάχνουν μορφισμούς μέσω της φυσικής εμφανίσεως τους.
Σε πιο επιστημονικό επίπεδο λοιπόν,οι μορφισμοί είναι το αποτέλεσμα του κώδικα του DNA ενός ζωντανού όντος,το οποίο δεν αποδίδει τα αναμενόμενα και “φυσιολογικά” αποτελέσματα. Για παράδειγμα,ένα “ξεθωριασμένο” χρώμα σε έναν πύθωνα δεν είναι φυσιολογικό,όμως μπορεί πολύ εύκολα να συμβεί και αυτό γίνετε μέσω συγκεκριμένης αναπαραγωγής,η οποία είναι σχεδιασμένη να τον κάνει να είναι όλο και πιο “ξεθωριασμένος” με τα χρόνια.
Αυτή η επιλεκτική αναπαραγωγή έχει ως αποτέλεσμα να παραχθούν ζώα τα οποία στερούνται σχεδόν τελείως μελανίνης(albino),και με το σχεδόν υπονοείται ότι αν κοιτάξετε προσεκτικά μπορείτε να δείτε τα φυσικά μοτίβα σχεδίων πάνω στο δέρμα τους.
Τέτοια φίδια είναι φανερό ότι δεν θα είχαν καλές πιθανότητες επιβίωσης στην φύση λόγο της έλλειψης καμουφλάζ.
Πως μπορώ να ξέρω αν το φίδι μου είναι κάποιος μορφισμός;
Αρχικά απλώς παρατηρώντας το.
Αν έχετε κάνει κάποια στοιχειώδη έρευνα για να επιλέξετε ένα φίδι σαν κατοικίδιο τότε σίγουρα θα ξέρετε τι εμφάνιση έχει.
Αν π.χ. επιλέξετε ένα φίδι σαν αυτό που θέλατε από μορφολογικής απόψεως αλλά έχει διαφορετικό χρώμα/μοτίβο σχεδίων,τότε υπάρχει μια πολύ μεγάλη πιθανότητα να πρόκειται για κάποιο μορφισμό.
Οι περισσότεροι εκτροφείς κοστολογούν περισσότερο τους μορφισμούς από τα φυσιολογικά σε εμφάνιση άτομα του είδους.
Τι συμβαίνει όμως όταν έχετε έναν μορφισμό ο οποίος δεν παρουσιάζει κάποια παρέκκλιση,η οποία θα τον ξεχώριζε από ένα “normal”; Σε αυτήν την περίπτωση υπάρχει το λεγόμενο “γονίδιο”. Δηλαδή παρόλο που δεν είναι ορατό δεν σημαίνει πως δεν υπάρχει,απλά έχει “παραμεριστεί” από κάποιο άλλο κυρίαρχο ή συν-κυρίαρχο γονίδιο. Ίσως να θυμάστε από τις βασικές γνώσεις βιολογίας που λίγο-πολύ όλοι κάναμε στο σχολείο,το κλασικό παράδειγμα με τους οφθαλμούς.
Π.χ. ο ένας γονιός έχει μάτια χρώματος καφέ και ο άλλος χρώματος μπλε.
Αυτό σημαίνει ότι οι απόγονοι τους θα έχουν καφέ μάτια,καθώς το γονίδιο που δίνει τον καφέ χρωματισμό στους οφθαλμούς είναι κυρίαρχο,σε αντίθεση με αυτό που δίνει μπλε χρωματισμό και είναι υπολειπόμενο.
Ας υποθέσουμε λοιπόν ότι έχετε ένα φίδι χρώματος κίτρινου και ένα άλλο χρώματος κόκκινου,τα οποία και χρησιμοποιήσατε προς αναπαραγωγή. Αν παρατηρήσετε,όλοι οι νεοσσοί που θα βγούνε από τα αυτά,εκτός του ενός,θα είναι κόκκινοι.
Ο ένας ο οποίος δεν είναι θα έχει έναν πορτοκαλίζον χρωματισμό. Οπότε βάζετε αυτόν στην άκρη και δίνεται τους υπόλοιπους Μετά από λίγα χρόνια χρησιμοποιείται προς αναπαραγωγή το πορτοκαλί φίδι μαζί με ένα άλλο κόκκινο και το αποτέλεσμα είναι όλοι οι νεοσσοί να είναι κόκκινοι. Αυτούς τους κόκκινους νεοσσούς,μετά από λίγα χρόνια τους χρησιμοποιείται προς αναπαραγωγή μαζί με άλλα κόκκινα φίδια ιδίου τύπου. Κάθε ένα από αυτά τα 4 φίδια γεννάει επίσης 4 φίδια,δίνοντας μας ένα σύνολο 16 φιδιών,από τα οποία τα 4 είναι κίτρινα,τα 11 κόκκινα και το ένα πορτοκαλί.
Σε αυτό το παράδειγμα το κόκκινο είναι το κυρίαρχο γονίδιο,το κίτρινο το συν-κυρίαρχο και το πορτοκαλί το υπολειπόμενο.
Όπως μπορείτε να παρατηρήσετε χρειάστηκαν γενιές αναπαραγωγής ώστε να εμφανιστεί το υπολειπόμενο γονίδιο.
Σκεφτείτε το σαν ρίσκο,μπορεί δηλαδή να σας “τύχει το λαχείο” που λένε και να εμφανιστεί το υπολειπόμενο γονίδιο,μπορεί και όχι,αλλά είναι ωραίο και αξίζει να προσπαθήσετε.
Γιατί οι μορφισμοί αξίζουν περισσότερο από τα “wild-types”;
Γιατί πολύ απλά είναι πιο σπάνιοι.
Το πόσο σπάνιοι εξαρτάται από πολλούς παράγοντες,αν και η τιμή τους συνήθως μας κάνεις να το καταλάβουμε.
Η πραγματική ερώτηση είναι “γιατί είναι τόσο σπάνιοι;” και η απάντηση είναι επειδή ακριβώς δεν είναι φυσιολογικοί και χρειάζονται επιπλέον προσπάθεια για να αναπαραχθούν. Κάποιες φορές είναι πιο εύκολο σε σχέση με άλλους,αλλά είναι γενικά πιο δύσκολο από το να αναπαράγεις “wild-types” από το ίδιος είδος. Στην τελική κοστίζουν περισσότερο γιατί οι αγοραστές είναι διατεθειμένοι να δώσουν περισσότερα λεφτά για να τους αποκτήσουν.
Είναι δηλαδή μέρος του τομέα του “μάρκετινγκ” της συγκεκριμένης βιομηχανίας.
Τα χρώματα είναι τα μόνα τα οποία επηρεάζονται από τα γονίδια στα φίδια;
Όχι,μπορεί να υπάρχουν και πολλοί άλλοι παράγοντες που θα επηρεαστούν.
Παραδείγματα είναι οι “dwarf” γραμμές στους δικτυωτούς και στους βιρμανέζικους πυθώνες,όπου κάποιος “χειρίστηκε” τα γονίδια ατόμων με κανονικό μέγεθος για να εμφανιστούν μικρότερες σε μέγεθος “εκδόσεις” τους.
Κάποιες φορές η γενετική χειραγώγηση δεν προορίζεται και προκαλεί ασυνήθιστες συμπεριφορές σε κατά τα άλλα φυσιολογικά ζώα. Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι ο “spider” μορφισμός στους βασιλικούς πύθωνες,ο οποίος παρά το ότι είχε ως αποτέλεσμα πολύ όμορφα ζώα,άφησε μια περίεργη παρενέργεια,το λεγόμενο “spinning”,το οποίο είναι μια περίεργη κίνηση του κεφαλιού και είναι αποδεκτό ότι πρόκειται για κάτι το γενετικό,καθώς έχεις περάσει από την μία γενιά στην άλλη.
Τι απoλαβές θα έχω μέσω τον μορφισμών;
Πιθανόν όχι ιδιαίτερα υψηλές,εκτός από την περίπτωση που αναδειχθεί κάποιος μορφισμός που δεν υπάρχει πουθενά αλλού. Υπάρχουν λεφτά στο εμπόριο φιδιών,αλλά είναι όπως και στους άλλους τομείς της ζωής. Πρέπει να δουλέψει κανείς σκληρά και να ξοδέψει χρόνο,ενέργεια,λεφτά και υποδομές προτού είναι καν έτοιμος να έχει απολαβές.
Καλό είναι να ξεκινήσει κανείς έχοντας την ιδέα ότι θα είναι κάτι το ευχάριστο στην αρχή,θα μάθει κάποια πράγματα και ότι τα λεφτά που θα ξοδευτούν για τα σχέδια των μορφισμών πιθανόν δεν θα τα ξαναδεί ποτέ του.
Αν όμως το επαναλάβει μπορεί να εκπλαγεί ευχάριστα.
Τα παραπάνω ήταν κάποιες πολύ βασικές πληροφορίες για τον τομέα της γενετικής και δεν αποτελεί σε καμία περίπτωση έναν πλήρη οδηγό. Υπάρχουν πολλές πηγές διαθέσιμες και οι οποίες μπορεί να αποδειχθούν αναλυτικότερες.
Αυτός ο οδηγός έχει σκοπό να σαν συστήσει μερικώς στην ιδέα των μορφισμών και στις ανυπολόγιστες πιθανότητες οι οποίες υπάρχουν.